نویسنده: محمد کریمی
روستاها، زمانی قطب تولید و حیات اقتصادی کشور بودند؛ اما امروز در سایه مهاجرت، خشکسالی، بی‌توجهی به زیرساخت‌ها و تمرکزگرایی اقتصادی، به کانون بیکاری، فقر و تخلیه انسانی بدل شده‌اند. این در حالی‌ست که روستاها اگر با نگاه توسعه‌محور و بر مبنای ظرفیت‌های بومی حمایت شوند، می‌توانند نقش‌آفرینی اقتصادی مؤثری داشته باشند.
۱. صورت‌مسئله بیکاری در روستاها
طبق آمارهای غیررسمی، نرخ بیکاری در بسیاری از روستاهای لرستان، ایلام، کردستان و سایر استان‌های کمترتوسعه‌یافته، بالاتر از میانگین کشوری است. جوانان روستایی پس از پایان تحصیلات ابتدایی یا متوسطه، با نبود فرصت شغلی مناسب مواجه می‌شوند و چاره‌ای جز مهاجرت به حاشیه شهرها یا اشتغال فصلی در استان‌های دیگر ندارند. این مهاجرت گاه به ترک کامل کشاورزی، فرسودگی خانواده‌ها و خالی شدن روستا از نیروی کار منجر می‌شود.
۲. ظرفیت‌هایی که نادیده گرفته شده‌اند
در حالی که روستاها سرشار از منابع طبیعی، مهارت‌های سنتی و امکان تولید محصولات کشاورزی و دامی‌اند، نبود حمایت مؤثر از صنایع تبدیلی، بسته‌بندی، بازاریابی و برند‌سازی باعث شده زنجیره اشتغال روستایی ناقص بماند. در بسیاری از نقاط، زنان و دختران روستایی مهارت‌هایی چون قالی‌بافی، گلیم‌بافی، فرآوری لبنیات، تهیه ترشی و مربا دارند، اما به‌دلیل نبود بازار یا نداشتن مجوز و امکانات، این توانمندی‌ها به اشتغال پایدار تبدیل نمی‌شود.
۳. روستا، مزرعه خلاقیت است اگر بخواهیم
برخی از طرح‌های موفق در نقاط مختلف کشور نشان داده‌اند که اگر سرمایه‌گذاری خرد و وام‌های کم‌بهره به کارآفرینان روستایی داده شود، و آموزش‌های فنی و مهارتی در محل برگزار گردد، می‌توان بسیاری از جوانان را از بیکاری نجات داد. گردشگری روستایی، صنایع‌دستی، پرورش گیاهان دارویی، دام سبک، مشاغل خانگی و حتی برنامه‌نویسی از خانه، همگی ظرفیت‌های بالقوه برای اشتغال‌زایی‌اند.
۴. راهکارهایی برای توسعه اشتغال در روستا
تشکیل و تقویت تعاونی‌های تولیدی و بازاریابی روستایی
پرداخت تسهیلات کم‌بهره با نظارت دقیق بر مصرف منابع
آموزش مهارت‌های کارآفرینی و بازارسازی در سطح روستا
ایجاد صندوق‌های محلی توسعه اشتغال با مشارکت مردم
بهره‌گیری از فناوری‌های نو برای بازاریابی آنلاین محصولات روستایی
حمایت رسانه‌ها از معرفی تولیدات بومی و الگوهای موفق روستایی
روستا اگرچه امروز در حاشیه توسعه قرار گرفته، اما می‌تواند با سیاست‌گذاری هوشمندانه و حمایت مستمر، به کانون بازگشت جوانان، رونق اقتصاد بومی و خودکفایی تبدیل شود. اشتغال در روستا فقط مسئله اقتصادی نیست؛ گره‌گشایی از آن، به معنای حفظ سرزمین، فرهنگ و امید است.
پایان گزارش/
