نویسنده: روح الدین طرهانی نژاد
صدای طرهان ،لرستان، سرزمینی با تاریخ کهن، مردمانی اصیل و فرهنگی ریشه‌دار است. رسم و رسوم مردم این دیار، نه فقط مناسکی اجتماعی، بلکه شناسنامه‌ی هویتی آنان است. با این حال، در سایه‌ی گسترش رسانه‌های نوین، مهاجرت، تغییر سبک زندگی و ضعف نهادهای فرهنگی، بسیاری از این آیین‌ها در معرض فراموشی یا تحریف قرار گرفته‌اند.
۱. آیین‌هایی فراتر از سنت
مراسم‌هایی همچون سور (مراسم عروسی لری)، خس‌خسونی (آیین‌های خاص عزاداری)، کوسه‌گردی در نوروز، نذر پخت نان فطیر، و حتی شیوه‌های خاص یارگیری در عروسی‌ها یا مراسم کلاه‌گذاری در خواستگاری، تنها آیین‌هایی برای شادی یا سوگواری نیستند؛ بلکه نظامی از نمادها، پیام‌ها، نقش‌های اجتماعی و ارزش‌های اخلاقی را در خود دارند.
در این آیین‌ها، مفاهیمی مانند احترام به بزرگ‌ترها، همبستگی طایفه‌ای، روحیه‌ی مهمان‌نوازی و پاسداشت آبرو به‌وضوح دیده می‌شود؛ ارزش‌هایی که در دنیای فردگرای امروز، گاه کمرنگ شده‌اند.
۲. نقش رسانه‌ها در حفظ یا تضعیف آیین‌ها
با افزایش دسترسی به اینترنت، فضای مجازی و سبک زندگی رسانه‌ای، بخشی از جوانان لر ارتباط ضعیف‌تری با آیین‌های بومی خود پیدا کرده‌اند. گاه این رسوم با برچسب “کهنه‌گرایی” کنار گذاشته می‌شوند، و گاه مورد تمسخر یا تحریف قرار می‌گیرند.
در این میان، رسانه‌های محلی لرستان می‌توانند نقش مهمی در مستندسازی، بازنمایی صحیح و آموزش ارزش این آیین‌ها داشته باشند. ثبت آیین‌ها با زبان تصویر، گفت‌وگو با ریش‌سفیدان، برگزاری جشنواره‌های بومی در بستر رسانه، و تولید محتوا به زبان لری، راه‌هایی برای باززنده‌سازی این میراث فرهنگی است.
۳. تلاقی سنت و مدرنیته؛ تضاد یا فرصت؟
بسیاری از خانواده‌های امروزی در لرستان، در تلاش‌اند تا میان حفظ رسم و رسوم و نیازهای دنیای مدرن تعادل برقرار کنند. استفاده از لباس محلی در عروسی‌های امروزی، پخش موسیقی لری در مراسمات، یا تلفیق سبک‌های سنتی با برنامه‌های مدرن نمونه‌هایی از این تعامل است.
اگر رسم و رسوم تنها به “گذشته‌گرایی” تقلیل یابند، نمی‌توانند با نسل جوان ارتباط برقرار کنند. اما اگر بازتعریف شوند، می‌توانند به یکی از نقاط قوت فرهنگی و گردشگری لرستان تبدیل شوند.
۴. ضرورت آموزش آیین‌های بومی در مدارس و رسانه‌ها
گنجاندن آیین‌های بومی در برنامه‌های فرهنگی مدارس
ساخت مستندهای کوتاه درباره رسم‌های خاص مناطق مختلف لرستان
برگزاری جشنواره‌های زنده آیین‌ها در روستاها و محلات
دعوت از جوانان به مشارکت در بازآفرینی آیین‌ها با رویکرد امروزی
ایجاد آرشیو دیجیتال از رسوم در حال فراموشی با همکاری دانشگاه‌ها
رسم و رسوم لرستان، بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت این سرزمین است. اگر آن‌ها را بشناسیم، از آن‌ها روایت کنیم، و با زبان امروز بازگو نماییم، می‌توانیم نسل‌های آینده را نه فقط به گذشته، که به ریشه‌های خود پیوند دهیم. آیین‌های مردم لر، فرصتی برای پیوند فرهنگ و توسعه‌اند، نه مانعی در برابر آن.
پایان گزارش/
