نویسنده: محمد کریمی
صدای طرهان ،در دنیای امروز، که کودکان و نوجوانان پیش از ورود به مدرسه با موبایل، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی آشنا می‌شوند، آموزش رسمی بدون توجه به سواد رسانه‌ای عملاً ناکارآمد خواهد بود. سواد رسانه‌ای، توانایی تحلیل، ارزیابی و تولید محتوا در برابر انبوه پیام‌های رسانه‌ای است؛ اما این مهارت حیاتی هنوز جایگاه شایسته‌ای در آموزش‌وپرورش کشور، به‌ویژه در استان‌هایی مانند لرستان، پیدا نکرده است.
۱. فضای رسانه‌ای؛ فرصت یا تهدید؟
دانش‌آموز امروزی، روزانه در معرض ده‌ها پیام رسانه‌ای از کانال‌های مختلف است: از اینستاگرام و یوتیوب گرفته تا تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای. اگر این پیام‌ها بدون تحلیل و هدایت رها شوند، تأثیراتی عمیق بر باورها، سبک زندگی، الگوهای فکری و حتی سلامت روان دانش‌آموز خواهند داشت.
اما اگر آموزش‌وپرورش بتواند «سواد مصرف رسانه‌ای» و سپس «سواد تولید محتوا» را آموزش دهد، این تهدید به فرصتی برای پرورش نسل هوشمند، نقاد، و خلاق تبدیل خواهد شد.
۲. جای خالی سواد رسانه‌ای در مدارس لرستان
در بیشتر مدارس لرستان، دانش‌آموزان آموزش رسمی و کاربردی درباره رسانه نمی‌بینند. دبیران نیز عموماً آموزش تخصصی در این حوزه ندیده‌اند. آموزش‌هایی مانند «تشخیص شایعه از خبر»، «تحلیل پیام‌های تبلیغاتی»، «تفکیک واقعیت از فیک‌نیوز»، «آداب حضور در شبکه‌های اجتماعی»، و حتی «مضرات رسانه بر سلامت روان» به‌شکل منسجم در برنامه‌ها دیده نمی‌شود.
۳. نقش معلمان، اولیا و رسانه‌های محلی
آموزش سواد رسانه‌ای صرفاً وظیفه کتاب درسی نیست؛ معلمان، والدین و حتی رسانه‌های محلی نقش کلیدی دارند. ایجاد جلسات آموزشی برای والدین در مدارس، طراحی کارگاه‌های فوق‌برنامه، بهره‌گیری از روان‌شناسان و فعالان رسانه‌ای برای گفت‌وگو با دانش‌آموزان، از راهکارهای مؤثر در این زمینه است.
۴. راهکارهای تقویت سواد رسانه‌ای در آموزش‌وپرورش
گنجاندن درس سواد رسانه‌ای از پایه هفتم به بعد با رویکرد کاربردی
برگزاری اردوهای رسانه‌ای برای آشنایی با ساختار رسانه‌ها
آموزش معلمان و مدیران مدارس درباره فضای مجازی، شایعه‌شناسی و امنیت سایبری
طراحی مسابقات تولید محتوا با موضوعات اجتماعی و فرهنگی
استفاده از رسانه‌های محلی مانند رادیو و نشریات برای آموزش غیرمستقیم
۵. نمونه‌ای از مدارس موفق در آموزش سواد رسانه‌ای
برخی مدارس پیشرو در خرم‌آباد و بروجرد، با راه‌اندازی نشریه دانش‌آموزی، صفحه‌های اینستاگرامی کنترل‌شده، و برگزاری نشست‌های پرسش و پاسخ با خبرنگاران، گام‌های مثبتی برداشته‌اند. اما این اقدامات نیاز به حمایت سازمان‌یافته دارند تا از حالت جزیره‌ای خارج شوند.
اگر نسل آینده قرار است در دنیایی دیجیتال زندگی کند، باید به زبان آن دنیا آموزش ببیند. سواد رسانه‌ای نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت تربیتی است. آموزش‌وپرورش باید از رویکرد سنتی عبور کند و با واقعیت‌های رسانه‌ای امروز مواجه شود؛ و این، نیازمند است.
پایان گزارش/
