نویسنده: ابوطالب طرهانی نژاد
صدای طرهان ،در عصر اطلاعات و انفجار رسانه‌ها، سواد رسانه‌ای به یکی از ضروری‌ترین مهارت‌های زندگی بدل شده است. اما در میان قشرهای آسیب‌پذیر جامعه، به‌ویژه مددجویان نهادهای حمایتی در استان‌هایی مانند لرستان، هنوز این مهارت در سطحی پایین قرار دارد؛ و این نابرابری دانشی، آن‌ها را در معرض خطرات جدی فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی قرار می‌دهد.
۱. مددجویان؛ جامعه‌ای که بیشتر از دیگران در معرض آسیب است
در لرستان، هزاران خانواده تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره)، بهزیستی و سایر نهادهای حمایتی قرار دارند. بخش زیادی از این افراد در مناطق روستایی، حاشیه‌نشین شهری یا مناطق محروم زندگی می‌کنند. نبود دسترسی مناسب به منابع آموزشی، ضعف در تحصیلات رسمی و ناآگاهی از حقوق رسانه‌ای باعث شده این قشر، هم مصرف‌کنندگان منفعل رسانه باشند و هم گاه قربانی اخبار جعلی، کلاهبرداری‌های اینترنتی، یا نفوذ جریان‌های انحرافی.
۲. پیامدهای ناآگاهی رسانه‌ای در جامعه مددجویی
نبود سواد رسانه‌ای در میان مددجویان می‌تواند پیامدهای جدی داشته باشد:
باور و انتشار شایعات و اخبار جعلی
قرار گرفتن در معرض تبلیغات اغواگرانه و فریب اقتصادی
وابستگی روانی به محتوای زرد و ناسالم
افزایش بی‌اعتمادی به نهادهای حمایتی از طریق دروغ‌پردازی رسانه‌ای
عدم توانایی در استفاده مفید از رسانه برای اشتغال، آموزش یا خودباوری
۳. گام‌هایی برای ارتقای سواد رسانه‌ای در جامعه هدف
نهادهای حمایتی در لرستان می‌توانند با همکاری رسانه‌های محلی، آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها، گام‌هایی مؤثر در این زمینه بردارند:
برگزاری کارگاه‌های کاربردی سواد رسانه‌ای در مراکز بهزیستی، دفاتر کمیته امداد و مدارس شبانه‌روزی
تولید محتوای ساده، بومی و تصویری برای آموزش تشخیص اخبار جعلی، روش‌های حفظ امنیت در فضای مجازی و استفاده مفید از رسانه
آموزش مددکاران اجتماعی و فرهنگی برای ایفای نقش مربی رسانه‌ای در بین مددجویان
راه‌اندازی صفحات اختصاصی اطلاع‌رسانی در فضای مجازی با زبان ساده و گویش محلی برای ارتباط مؤثر با جامعه هدف
۴. زنان سرپرست خانوار و نوجوانان؛ دو گروه حساس‌تر
زنان سرپرست خانوار، که بخش قابل‌توجهی از مددجویان لرستان را تشکیل می‌دهند، نیاز جدی‌تری به سواد رسانه‌ای دارند؛ چرا که اغلب در معرض تبلیغات دروغین کسب درآمد، دوره‌های تقلبی آنلاین، یا اخبار نادرست پزشکی هستند.
از سوی دیگر، نوجوانان تحت پوشش نهادهای حمایتی، اگر به حال خود رها شوند، ممکن است قربانی هیجانات و دام‌های فضای مجازی شوند. لازم است محتوای ویژه نوجوان، توسط مربیان فرهنگی و رسانه‌ای برای آن‌ها طراحی شود.
در شرایطی که رسانه‌ها نقشی تعیین‌کننده در ذهن و رفتار انسان‌ها دارند، بی‌توجهی به آموزش سواد رسانه‌ای در بین مددجویان لرستان، غفلت از یک خط مقدم مهم فرهنگی است. پیشگیری از آسیب، توانمندسازی مددجویان و ارتقای سرمایه اجتماعی، بدون ارتقای سواد رسانه‌ای ممکن نیست.
پایان گزارش/
