رسانههای محلی با تولید محتوایی متناسب با گویش، باورها و نیازهای فرزندان منطقه خود، میتوانند مکمل رسانههای ملی باشند. آنها میتوانند شخصیتهای داستانی بومی، بازیهای سنتی، روایتهای محلی، و حتی مثلهای قدیمی را در قالب انیمیشن، قصه، موشنگرافیک یا مسابقه بازتولید کرده و اخلاق را از دل فرهنگ مردم به فرزندانشان بازگردانند.
امروزه بسیاری از خانوادهها از کمبود وقت، آگاهی تربیتی یا مهارت ارتباطی با فرزندان رنج میبرند. در چنین شرایطی، رسانهها – اگر مسئولانه عمل کنند – میتوانند یار کمکی خانواده در تربیت نسل جدید باشند. بهویژه در سنین حساس دبستان و راهنمایی، محتوای دیداری و شنیداری اثری ماندگار بر ذهن کودک میگذارد.
به گزارش خبرنگار صدای طرهان ،با گسترش حضور کودکان و نوجوانان در فضای رسانهای، اهمیت محتوای تربیتی و اخلاقی در برنامهها، کتابها، پویانماییها، بازیهای رایانهای و شبکههای اجتماعی دوچندان شده است. رسانهها، امروز دیگر فقط ابزار سرگرمی نیستند، بلکه نقش کلیدی در شکلدهی به شخصیت، باورها و رفتار نسل آینده دارند.
محتواهای اخلاقساز؛ کداماند؟
کارشناسان علوم تربیتی بر این باورند که محتوایی میتواند به تربیت اخلاقی کودکان و نوجوانان کمک کند که:
الگوهای اخلاقی مثبت و بومی ارائه دهد. مثل داستانهایی از فداکاری، صداقت، مهربانی، احترام به بزرگتر، و همکاری؛
از زبان قابل فهم و جذاب برای کودکان استفاده کند. پیام اخلاقی باید غیرمستقیم، در قالب داستان، شعر یا نمایش منتقل شود؛
با فضای زیستی و فرهنگی کودک هماهنگ باشد. استفاده از گویش محلی، آیینها و شخصیتهای آشنا به فهم بهتر کمک میکند؛
به پرسشها و چالشهای اخلاقی نوجوان پاسخ دهد. مثل دوستی سالم، انتخاب درست، نحوه مواجهه با خطا یا استفاده درست از اینترنت؛
تربیت عقلانی و احساسی را توأمان پیش ببرد. یعنی هم دلیل اخلاقی بودن یک رفتار را توضیح دهد، هم با تحریک احساس همدلی آن را نهادینه کند.
چرا رسانه در تربیت اخلاقی مؤثر است؟
امروزه بسیاری از خانوادهها از کمبود وقت، آگاهی تربیتی یا مهارت ارتباطی با فرزندان رنج میبرند. در چنین شرایطی، رسانهها – اگر مسئولانه عمل کنند – میتوانند یار کمکی خانواده در تربیت نسل جدید باشند. بهویژه در سنین حساس دبستان و راهنمایی، محتوای دیداری و شنیداری اثری ماندگار بر ذهن کودک میگذارد.
دکتر مریم رضایی، کارشناس کودک، میگوید: «کودکان بیش از آنکه از نصیحت بیاموزند، از مشاهده رفتار و داستانها تأثیر میگیرند. رسانه باید داستانگو باشد، نه آموزگار خشک؛ باید ارزشها را نشان دهد، نه فقط بگوید.»
نمونههایی از محتوای مؤثر رسانهای در ایران
برنامههایی مانند “کلاه قرمزی”، “شکرستان” یا “محله گل و بلبل” توانستهاند پیامهای اخلاقی را با زبان کودکانه و طنز منتقل کنند؛
پویانماییهای قرآنی، داستانهای شهدا و قهرمانان ملی، نقش مهمی در پیوند کودک با هویت دینی و اخلاقی دارند؛
پادکستهای کودکانه، کتابهای صوتی، و انیمیشنهای تولید شده در استانها نیز با محتوای بومی و تربیتی، نسل جدید را با فرهنگ خود آشنا میکنند.
وظیفه رسانههای محلی در این مسیر چیست؟
رسانههای محلی با تولید محتوایی متناسب با گویش، باورها و نیازهای فرزندان منطقه خود، میتوانند مکمل رسانههای ملی باشند. آنها میتوانند شخصیتهای داستانی بومی، بازیهای سنتی، روایتهای محلی، و حتی مثلهای قدیمی را در قالب انیمیشن، قصه، موشنگرافیک یا مسابقه بازتولید کرده و اخلاق را از دل فرهنگ مردم به فرزندانشان بازگردانند.
رسانه اگر آگاهانه و مسئولانه عمل کند، میتواند معلم خاموش اما مؤثر تربیت اخلاقی نسل آینده باشد. سرمایهگذاری بر تولید محتوای خلاق، بومی، سرگرمکننده و آموزنده برای کودکان و نوجوانان، وظیفهای همگانی است؛ از رسانههای ملی گرفته تا رسانههای محلی و خانوادگی.